Neden diyet yaparken başarısız oluruz? Bunun nedeni, genellikle psikolojik faktörlere bağlıdır. Kendi irademize sınırlama getiren diyetler, sürekli kendimizi denetlemek zorunda olma ihtiyacı bedenimizi ve zihnimizi yorgun düşürür. Bu da abur cubur veya şekerli yiyeceklere yönelimle sonuçlanır (Mann et al., 2007). Ayrıca diyet stres seviyelerini artırır ve bu da genellikle aşırı yeme eğilimine yol açar (Adam & Epel, 2007).
Vücut, açlıkla karşılaştığında hayatta kalma içgüdüsü devreye girer, enerji tasarrufu yapar ve metabolizma hızını düşürür, bu da kiloların hızla geri gelmesine sebep olur (Sumithran et al., 2011). Bundan dolayı diyetler yerine, dengeli ve sağlıklı beslenme düzeni ve fiziksel aktivite rutini oluşturmak sonucu ulaşmak acısından daha sağlıklıdır.
Neden Diyet Yaparken Başarısız oluruz?
Diyet yapmak genellikle kolay bir yolculuk değildir ve ne yazık ki, çoğu insan başarısız olur. Araştırmalar, diyet yapanların yüzde 80-95’inin, başlangıç ağırlıklarına geri döndüğünü veya daha fazla kilo aldığını göstermektedir (Mann et al., 2007). Bu düşündürücü gerçek karşısında, acaba neden bu kadar çok insan diyet yapmaya çalışıyor ve başarısız oluyor? Bilim, bu sorunun cevabını bulmamıza yardımcı olabilir.
Açlık ve Beyin Kimyası
Bir diyet sırasında, kalori alımınızı azalttığınızda, vücudunuz bu enerji eksikliğini açlık olarak algılar. Vücudunuz enerji tüketimini düşürür ve enerji depolamayı artırır, yani daha az kalori yakar ve daha çok yağ depolar. Bu, bir savunma mekanizmasıdır ve “açlık modu”nu tetikler. Ayrıca, vücudunuzun enerji seviyelerini düşük tutmak için, beyindeki ghrelin ve leptin hormonları arasındaki dengesizliği tetikler (Sumithran et al., 2011). Bu, sürekli bir açlık hissi ve artan bir yeme isteği ile sonuçlanır.
Metabolik Adaptasyon
Diyet yaptığınızda, vücudunuz genellikle enerji tüketimini düşürür. Bu “metabolik adaptasyon” olarak adlandırılır ve genellikle kilo kaybını zorlaştırır (Fothergill et al., 2016). Bu durum, kilo kaybını takiben metabolizmanın anormal derecede yavaşlaması ve kilo alımının hızlanması anlamına gelir. Başka bir deyişle, diyet yaptıkça, kilo vermek giderek daha zor hale gelir.
Psikolojik Faktörler
Neden Diyet Yaparken Başarısız oluruz? Diyetler genellikle kısa vadeli ve sınırlayıcıdır.
Neden diyet yaparken başarısız oluruz? Diyetler genellikle kısa vadeli ve sınırlayıcıdır. Bunun sonucunda, diyetler stres ve anksiyeteyi artırabilir ve bu da yeme davranışlarını etkileyebilir (Polivy ve Herman, 2002). Diyetler ayrıca, diyet yapan kişinin kendine olan inancını azaltabilir, bu da onların diyetlerini sürdürme yeteneğini olumsuz etkiler.
Sonuç olarak diyet yapmanın zorlukları karmaşıktır ve hem fizyolojik hem de psikolojik faktörler tarafından etkilenir. Ancak bu bilgi, sağlıklı kilo verme stratejilerini daha iyi anlamamızı ve uygulamamızı sağlar. Sağlıklı ve dengeli, kendinizi zorladığınız için değil kendiliğinden gelen diyet davranışı, düzenli fiziksel aktivite ve olumlu bir zihniyet, kilo verme yolculuğunda başarıya giden yolun anahtardır.
Kaynakça:
- Mann, T., Tomiyama, A. J., Westling, E., Lew, A., Samuels, B., & Chatman, J. (2007). Medicare’s search for effective obesity treatments: diets are not the answer. American Psychologist, 62(3), 220-233.
- Sumithran, P., Prendergast, L. A., Delbridge, E., Purcell, K., Shulkes, A., Kriketos, A., & Proietto, J. (2011). Long-term persistence of hormonal adaptations to weight loss. New England Journal of Medicine, 365(17), 1597-1604.
- Fothergill, E., Guo, J., Howard, L., Kerns, J. C., Knuth, N. D., Brychta, R., … & Hall, K. D. (2016). Persistent metabolic adaptation 6 years after “The Biggest Loser” competition. Obesity, 24(8), 1612-1619.
- Polivy, J., & Herman, C. P. (2002). If at first you don’t succeed: False hopes of self-change. American Psychologist, 57(9), 677.
- Adam, T.C. and Epel, E.S. (2007). Stress, eating and the reward system. Physiol Behav., 91(4), 449-58.
