Neden kendimizden intikam alırcasına yemek yeriz? Sorusunu nörolojik ve psikolojik sebepler, diyet stresi, kilo verme başlıkları altında inceleyebiliriz.
Neden kendimizden intikam alırcasına yemek yeriz? Kilo vermek isterken kendimizi sabote mi ediyoruz?
Kilo verme yolculuğu, sadece diyet ve egzersizden oluşan bir süreç değildir, aynı zamanda karmaşık ve psikolojik süreçlerin bir parçasıdır. Bu süreçte, kendimizi bazen kendimizden intikam alırcasına yemek yerken bulabiliriz. Peki, neden kendimizi sabote ediyoruz ve bu sabote durumu neden tıkınırcasına yemeğe dönüşüyor?
Neden kendimizden intikam alırcasına yemek yeriz? sorusunu nörolojik perspektiften cevaplayalım: Beyin, Açlık ve Ödül!
Bilimsel araştırmalar, beynin açlık ve ödül sistemlerinin yemek yeme davranışlarımızı nasıl etkilediğini göstermiştir. Bir çalışma, tatlı ve yağlı yiyeceklerin beynin ödül bölgelerini aktive ettiğini ve bu tür yiyeceklerin tüketildiğinde dopamin adı verilen bir ödül ve motivasyon hormonunun salgılandığını belirtmiştir (Stice, Figlewicz, Gosnell, Levine ve Pratt, 2013). Bu, ‘kendimizden intikam alırcasına’ yemek yememizin bir nedeni olabilir. Yani, beynimiz aç kaldığımızda veya stresli hissettiğimizde, bu ödül mekanizmasını aktive eder ve biz bu duruma karşı koyamayabiliriz.
Psikolojik Perspektif: Duygusal Yeme ve Kendini Sabotaj
Duygusal yeme; stres, üzüntü veya yorgunluk gibi duygusal durumlarla başa çıkmak için yiyecekleri kullanma eğilimimizdir (van Strien, 2018). Bu, diyet yaparken kendimizi sabote etmemizin başka bir nedeni olabilir. Örneğin, işten stresli çıktığınız bir gün sonrası kendinizi bir dilim pasta yerken bulabilirsiniz. Bunun nedeni, beyninizin stresle başa çıkmak için ödül mekanizmasını etkinleştirmesidir.
Neden kendimizden intikam alırcasına yemek yeriz? Diyet stresi ve kilo verme
Diyet stresi, kilo verme hedeflerine ulaşma stresidir ve diyet yapmanın zorlukları ve bu zorlukların neden olduğu duygusal baskıdır (Christaki, Kokkinos, Costarelli, Alexopoulos, Chrousos ve Darviri, 2013). Bu stres, kilo verme hedeflerinize ulaşmayı zorlaştırabilir ve kendinizi daha fazla yemek yemeğe yönlenmiş bulabilirsiniz. Özellikle, hızlı kilo verme hedefleri ve aşırı kısıtlayıcı diyetler, diyet stresini artırabilir ve kilo verme hedeflerinizi sabote edebilir.
Bilinçaltı sebepler
İşte bu konunun bu kısmı belki de en karmaşık olan boyutudur. Birçok sebepten dolayı kişi zayıflamak istemiyor olabilir. Kendini zayıflarken gördüğünde bilinçaltında belirli sebeplerden dolayı kilo vermeyi durdurmak istiyor olabilir ve maalesef bu bilinçli aklın verdiği bir karar değildir. Hadi bir örnekle anlatayım. Siz kilo vermek için elinizden geleni yapıyor ve diyete girmiş olabilirsiniz. Fakat anlamadığınız bir şekilde aniden yeme krizleriniz başlıyor ve kendinizi diyete devam etmek için ikna edemiyor olabilirsiniz ya da bir ses o an o diyeti bozmanız için harika ikna yolları deniyor olabilir. Sonuç olarak anlayamadığınız bir şekilde kontrolü kaybedip yemeye başladığınızda bu çok da bilinçli bir seçim olmuyor. Burada bilinçaltı bir şekilde o yemeği yedirmek için sizin verdiğiniz kararları altüst ediyor. İşte bunu neden yaptığı kesinlikle kişiye göre değişiyor. Birçok çalışmada insanlar kilo vermek istediklerini söylemelerine rağmen bilinçaltlarından kilolu kalmak için çok haklı nedenleri olduğu ortaya çıkabiliyor.
Belki de zayıflamak istemiyor olabilirsiniz!
Siz sanıyor musunuz ki her kilo vermek isteyen insan gerçekten bilinçaltında kilo vermek istiyor. Çalışmalarımın bir çoğunda kilo vermeyi çok isteyen danışanlarımın yaklaşık %80’nin gerçekte kilo vermek istemediklerini fark ettim. Her birinin bilinçaltından birbirinden haklı sebepleri vardı. Bazısı çocukken kilolu olduğu için kabul görmüş, bazısı kilolu olduğu için dışlanmış ve gerçek sevginin bu kilolu haliyle kabul görmek olduğuna inanıyor. Bazısı yaşadığı travmalar sonucu görünmez olmak istiyor ve kilo onun bir kamuflajı haline dönüşüyor. Bazısı da da tam tersi kilolu kalarak daha gösterişli, daha güçlü ve daha laf sahibi olduğunu düşünüyor. Tabi ki bu inançların hiç biri bilinçli akıllarıyla düşünüp bu kararları vermiyor. Bilinçaltında çocukluk dönemi oluşmuş inançların bugüne yansıması olarak görüyoruz. Durum böyle olunca da kişi bilinçaltındaki gerçek sebebi terk edip kilo vermek istemiyor. Dışarıdan baktığınızda kilo vermek için çok çaba sarf ediyor ama sonuç değişmiyor.
Eğer kilo vermek için çok çabalıyor ve ilk fırsatta kendinizi sabote edip yemek yiyor, diyetinizi bozuyor, tüm egzersiz programınızı altüst ediyorsanız belki de zayıflamak istemiyor olabileceğinizi bir düşünün.
Eğer kilo vermek için çok çabalıyor ve ilk fırsatta kendinizi sabote edip yemek yiyor, diyetinizi bozuyor, tüm egzersiz programınızı altüst ediyorsanız belki de zayıflamak istemiyor olabileceğinizi bir düşünün. Bilinçaltında ne olup bittiğini bulmak zorundasınız. Yemek yemenin sizin için ne anlama geldiğini, neden yemek yiyemediğiniz zamanlar duygu dünyanızın bozulduğunu anlamanız gerekiyor. Eğer bu durumu çözemezseniz kendinizle olan savaşınız bir ömür boyu devam edecektir.
Sonuç olarak, kendimizden intikam alırcasına yemek yememizin hem nörolojik hem de psikolojik nedenleri vardır. Bu durumu anlamak ve bu durumla başa çıkmak için profesyonel yardım almak, kilo verme yolculuğunda başarılı olmanın anahtarlarından biri olabilir.
Referanslar:
- Stice, E., Figlewicz, D. P., Gosnell, B. A., Levine, A. S., & Pratt, W. E. (2013). The contribution of brain reward circuits to the obesity epidemic. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 37(9), 2047-2058.
- van Strien, T. (2018). Causes of emotional eating and matched treatment of obesity. Current diabetes reports, 18(6), 35.
- Christaki, E., Kokkinos, A., Costarelli, V., Alexopoulos, E. C., Chrousos, G. P., & Darviri, C. (2013). Stress management can facilitate weight loss in Greek overweight and obese women: a pilot study. Journal of human nutrition and dietetics, 26, 132-139.
