Neden tok olduğum halde sürekli yemek istiyorum? Günümüzün karmaşık yaşam tarzları, beslenme alışkanlıklarımız üzerinde derin bir etki bırakıyor ve bu etki içsel bir çatışma yaratıyor. Tok olmama rağmen sürekli bir yemek arzusu hissetmek, bu çatışmanın bir yansıması gibi görünüyor. Bu yazıda, bu arzunun ardındaki psikolojik ve bilimsel yolları keşfedecek, bu isteğin özüne inip, olası çözümleri irdeleyeceğiz.
Tabi ki bazı psikolojik faktörlerden bahsetmeden olmaz.
Neden tok olduğum halde sürekli yemek istiyorum? Duygusal yeme
Tok olmama rağmen sürekli yemek arzusu, sıklıkla duygusal bir boşluğun doldurulması çabası olarak karşımıza çıkar. Stres, hüzün veya sevinç gibi duygusal durumlar, bu arzunun kökeninde yatan nedenler olabilir. Çocukluk döneminde mutlu ya da mutsuz bir anın karşılığı olabilir. Bir çok insan kilo probleminin ardında mutsuz duygular yattığını düşünür. Ya da çocukluk travmaları yüzünden yeme atakları oluştuğuna inanır. Evet bu bilgi yarı yarıya doğrudur ama tamamen her kişi için durumun böyle olduğunu söyleyemeyiz. Hatta seanslarımın bir çoğunda kilonun iyi bir şey olması ya da yeme ataklarının oluşması genellikle çocuklukta güzel anılarla ilişkili çıkmıştır. Kişiye travma yaratan başka faktörler vardı ve sonrasında gelen iyi anılar genellikle yemeklerle ya da kişinin kilosuyla ilgiliydi.
Mesela küçük bir örnek verelim, ilgisiz bir aile, travmatik bir baba figürü, sevildiğini hissetmeyen bir çocuk, eve gelen misafirlerle ve yemek sofralarıyla bambaşka bir çocuk gibi hissedebilir. Ailesi tarafından görülmeyen bir çocuk eve yemeğe gelen misafirlerin yanında göklere çıkartılabilir, sevilebilir, taktir görebilir. Ayrıca aile bir araya gelmezken, gelse bile baba telefonla, anne ev işleriyle ilgilenirken misafirin yanında kahkahalar ve sevgi yükselebilir. İşte bu durumda o farkedilmeyen çocuk o yemek sofrasında sofranın yıldızına dönüşebilir. Şimdi o çocuğa, yemekler onun bilinçaltında farklı bir öneme sahip olduğu için kızabilir misiniz? O çocuk büyüdüğünde bir diyetisyen gelip to çocuğun hayatından tüm o yemekleri çıkarttığında o kişinin ne hissedeceğini düşünüyorsunuz? Ne kadar yetişkin olursanız olun bu geminin kaptanı bir çocuk unutmayın. Onun hisleri sizin hisleriniz…
Tok olduğum halde yememin ana sebebi lezzet mi lezzet bağımlılığım mı?
Bazı durumlarda, sadece tokluk hissiyatı değil, aynı zamanda lezzetin arayışı da sürekli bir yeme arzusunu besleyebilir. Belirli bir zevki deneyimlemek için duyularımızın çağrısına direnmek zor olabilir. Lezzet sadece yemeklerden aldığımız yüksek haz değildir. Lezzet aynı zamanda beynin size sağladığı serotonin, dopamin merkezlerinin tektiklenmesidir de. Bu yüzden bir çok insan hayatında yaratamadığı lezzetleri anların boşluğunu yediği yemeklerle doldurmaya çalışır. Lezzet duygusu tektir ama bu lezzete ulaşama şekillerimiz farklıdır. İşte çoğu zaman insanlar bu lezzete ulaşma yolculuğunda yemekleri tercih eder. Eğer bu bir alışkanlık ya da süreklilik teşkil ediyorsa lezzete bağımlı olmaya başlıyoruz. Sonuç olarak kilo problemi kaçınılmaz oluyor. Fakat gerçekten lezzete odaklanan biri yüksek haz alabilmek için yeterince acıkmayı bekleyecektir bu durumda da kilo problemi yerine sağlıklı bir bedene sahip olacaktır.
Alışkanlık ve Zamanın Etkisi
Belirli bir zaman diliminde yemek yeme alışkanlığı, bedenin gerçek bir ihtiyaç olmadan bile, zaman içinde bir içsel saat haline gelebilir. Bu alışkanlık, tok olsak bile içsel bir çağrıya dönüşebilir. Maalesef hiç sevmediğim bir durumdur. Bu durumun altında ne psikolojik ne de fizyolojik sebepler vardır sadece çocukluktan bu yana vazgeçemediği alışkanlıklar vardır. Bu alışkanlıklar bir noktadan sonra öyle derin yer ederki yapılmadığında huzursuzluk yapıldığında huzur hissettirir.
Mesela bir örnek verelim çocukluğundan beri zorla kahvaltı yaptırılan bir çocuk uzun yıllar bu alışkanlığını devam ettirirse yetişkinlikte tok olsa bile o kahvaltıyı yapmak zorunda hisseder. Kahvaltıyı tok olduğu halde yapan herkes istemeden bedenine fazladan kalori alır ve bu da kilo olarak döner. Aslında kişi kahvaltıyı yaptığı için yani doyduğu için rahatlamıyordur. Kişi kahvaltı alışkanlığını yaptığı için huzur ve rahatlama hissediyordur. Ya da tam tersi tok olsa bile o kahvaltıyı yapmadığında büyük bir husursuzluk hissedecektir. Ne kadar üzücü değil mi? toksunuz ve kahvaltı yapmadığınızda husuzsuz hissediyorsunuz, içinizde ki ses sürekli kahvaltı yapmalısın diyor. İşte bu ve buna benzer bir çok alışkanlık kilo almanızın sebeplerinden biridir. Ayrıca bu alışkanlıklar yüzünden tok olsanız bile yemek yeme ihtiyacı hissedersiniz.
Tabi ki fizyolojik durumlardan da bahsetmeden olmaz. Neden tok olduğum halde sürekli yemek istiyorum?
Hormonal Denge
Leptin ve grelin gibi hormonlar, tokluğu ve açlığı düzenler. Ancak, bu hormonal denge bazen karmaşık bir senfoni yerine, yanıltıcı bir solo halini alabilir, sürekli yeme arzusunu tetikleyebilir.
Beynin, hormonlar ve Lezzet
Beyindeki dopamin ve serotonin gibi kimyasallar, yemek yeme eylemini ödüllendirir. Bu ödül sistemi, tok olmamıza rağmen lezzetin cazibesine dayanmakta ve bizi sürekli yemeğe çekmektedir. Çünkü lezzetli bir şeyler yediğinizde bu hormonlar devreye girer.
Alışkanlıklar
Beyin, alışkanlıklara ve ödül sistemine olan duyarlılığıyla bilinir. Belirli bir yeme alışkanlığı, beyin plastisitesini etkileyerek, tok olmamıza rağmen yeme arzusunu artırabilir. Yani alışkanlıkları yapmanın sonunda bir ödül vardır ve bu ödülü beynin salgıladığı hormonlarla temin edersiniz.
